Interpunkcja filmowa

Ogół zasad rządzących montażem filmowym odnosi się do łączenia ujęć czyli najmniejszych podstawowych jednostek budowy filmu (minimum dwóch) w "większą całość" czyli scenę. Figury interpunkcyjne odnoszą się właśnie do owych całości czyli scen i sekwencji.

Na początek dwie najważniejsze i najpopularniejsze figury interpunkcyjne:

ŚCIEMNIENIE-ROZJAŚNIENIE

Jak sama nazwa wskazuje polega ono na stopniowym ściemnieniu pierwszego obrazu (np. ostatnie ujęcie jednej sceny) do całkowitej czerni a następnie wyłonieniu się drugiego obrazu (pierwszego ujęcia kolejnej sceny).

Ta figura może występować w wielu wariantach w zależności od czasu trwania poszczególnych etapów np. ściemnienie trwa dłużej niż rozjaśnienie, rozjaśnienie można zastąpić ostrym cięciem lub na odwrót. Różny może być też czas trwania czerni: może być rozciągnięty w czasie lub praktycznie nie istnieć (natychmiast po ściemnieniu zaczyna się rozjaśnienie).

Ściemnienie-rozjaśnienie najlepiej stosować gdy chcemy dać widzowi czas do namysłu i podsumowania czyli do rozdzielania raczej sekwencji niż scen.

Po ściemnieniu należy na nowo określić czas i miejsce akcji więc pierwsze ujęcie (z rozjaśnienia) jest przede wszystkim informujące.

PRZENIKANIE

Czyli płynne przejście jednego obrazu w drugi. Stosuje się je do zasygnalizowania przeskoku w czasie. Ujęcia łączone w ten sposób powinny być ze sobą w jakimś stopniu związane np. występuje w nich ta sama osoba, ta sama czynność zaczęta w pierwszym ujęciu kończy się lub trwa w drugim itp.

Za pomocą przenikania można np. skrócić rozmowę czy właśnie jakąś czynność która trwałaby zbyt długo aby ją całą pokazać. Przenikanie zachowuje ciągłość akcji podczas gdyby zastosować w takiej sytuacji ściemnienie-rozjaśnienie widz odniósłby wrażenie, że te same osoby rozmawiają w tym samym miejscu ale w innym czasie. Robert Rodriguez w "Desperado" stosował przenikanie do skracania długich ujęć np. kiedy Mariachi idzie wzdłuż drogi stopniowo znika i pojawia się dużo dalej. Zachowane zostało wrażenie przestrzeni którą musiał przejść oraz upływu czasu. Należy zaznaczyć, że owe przenikania były sposobem skrócenia jednego ciągłego ujęcia i dały nieco "oniryczny" efekt. W toku normalnej narracji (np. typowej scenie dialogowej) zachowującej jedność miejsca, czasu i akcji przenikań się nie stosuje.

Przenikanie jest też najlepszym sposobem na włączanie retrospekcji.