Wszyscy do znudzenia powtarzają, że Quentin Tarantino nie skończył szkoły filmowej a języka filmu uczył się oglądając masowo filmy. Prawda to ale ilu znacie takich Quentinów? Jest jeden i już. Co nie znaczy, że oglądając filmy nie można się czegoś nauczyć. Trudno sobie wyobrazić naukę filmowego rzemiosła bez oglądania filmów. Tarantino pracował w wypożyczalni kaset i to było jego źródło wiedzy. W przeciwieństwie do szkół filmowych gdzie analizuje się uznane arcydzieła on napawał się filmami najróżniejszego, często pośledniego sortu. Jak pokazała historia nawet z tego można się czegoś nauczyć.
O tym jak "świadomie" oglądać filmy i wyciągać z nich naukę napiszę następnym razem. Dziś tytułem zachęty mała lista "lektur". Mamy prawdziwe szczęście żyjąc w epoce DVD / Blue-Ray bowiem poza samym filmem dostajemy też przeróżne dodatki: reportaże z planu, wypowiedzi współtwórców, komentarze reżysera (i nie tylko). Niespotykana wcześniej możliwość aby czerpać wiedzę wprost od autorów lub w przypadku starszych filmów, których ekipa opuściła już ten świat: filmoznawców, krytyków...
Są na rynku prawdziwe perełki, majstersztyki edytorskie, które warto mieć nie tylko ze względu na sam film.
Poniższa lista jest rozwinięciem mojego wpisu na forum http://www.kameraakcja.pl. Z czasem będę uzupełniał tę listę. Dobór jest ściśle subiektywny
***
"Alien Quadrilogy" reż. Ridley Scott, James Cameron, David Fincher, Jean-Pierre Jeunet (wydanie 9xDVD)
Lektura obowiązkowa. Wydawnictwo wzorcowe i absolutne. Bogactwo dodatków poraża.
Już same komentarze audio w wykonaniu reżyserów, autorów efektów, aktorów to prawdziwa uczta. Do tego dochodzi 5 płyt z filmami dokumentalnymi drobiazgowo omawiającymi każdy etap powstawania filmów.
Scenariusz, reżyseria, efekty specjalne, montaż, muzyka... wszystko omówione. Na podziw zasługuje szczerość ekipy. Żadnego lukrowania rodem z tanich programów "zajrzyjmy za kulisy nowego hitu....". Samo mięso.
"American Beauty" reż. Sam Mendes
Drugi i ostatni wspólny film Sama Mendesa i autora zdjęć Conrada L. Halla. Film i komentarz to lektura obowiązkowa dla operatorów zwłaszcza. Reżyser wielokrotnie tłumaczy znaczenie elementów dekoracji, uzasadnia wybór takiej a nie innej inscenizacji, palety barw, odniesienia do innych dzieł a przede wszystkim psychologia postaci.
"Blade Runner" reż. Ridley Scott (wydanie 5xDVD)
Mówiłem, że "Alien Quadrilogy" to wydawnictwo absolutne? Poprawka: nad nim stoi jeszcze pięciopłytowe wydanie "Łowcy Androidów. Dalej nie ma już nic. Po pierwsze znajdziemy tu aż 5 wersji filmu. Oryginalną edycję kinową amerykańską, międzynarodową, pierwszą wersję reżyserską, wersję roboczą oraz "ostateczną"- odrestaurowaną, z poprawionymi cyfrowo błędami itp. Całą płytę zajmuje "Dangerous days" - pełnometrażowy dokument o procesie powstawania filmu... od pomysłu na scenariusz do efektownej klęski kasowej. Do tego przebogaty zestaw komentarzy do wyboru: reżysera, działu artystycznego oraz scenarzystów zaś wersja "workprint" dodatkowo opatrzona komentarzem filmoznawcy Paula F. Salmona. Całość uzupełniają krótsze materiały na temat Phillipa K. Dicka, autora genialnych zdjęć Jordana Cronnenwetha i sporo innych. To trzeba mieć, znać, podziwiać.
Obowiązkowe dla: scenarzystów, reżyserów, speców od efektów, operatorów...
"Bracie Gdzie Jesteś" reż. Joel Coen
Dokument o cyfrowej korekcji barwnej (to pierwszy film w całości poddany korekcji), porównanie storyboardu z nakręconymi scenami i tradycyjne "za kulisami"
"Bullitt" reż.Peter Yates (wydanie 2xDVD)
Pierwszy nowoczesny film policyjny i najsłynniejszy pościg samochodowy w dziejach kina rozpracowane w komentarzu reżysera. Do tego filmy dokumentalne: "Bullit: Rzeczywistość Steve'a McQueena", "Steve McQueen: Prawdziwy twardziel" oraz lektura obowiązkowa dla montażystów, dokument: "The Cutting Edge: The Magic Of Movie Editing" znany pod polskim tytułem "Magiczne cięcie montażysty".
"Conan Barbarzyńca" reż. John Milius
Komentarz Miliusa i Arnolda w obecnie dostępnej wersji 1xDVD z lektorem to niezła kopalnia informacji dla scenarzystów: rozwój postaci, symbolika, odniesienia... Prawdziwa uczta zaczyna się na drugiej płycie (ja musiałem ściągać 2xDVD z UK) Film dokumentalny wprowadzający w historię i świat Conana oraz jego twórcy. R.E. Howarda i oczywiście making-of. Długi i bogaty w ciekawostki.
"Droga do zatracenia" reż. Sam Mendes
Świetny making-of i komentarz audio dużo miejsca poświęcający plastyce i zdjęciom Conrada L. Hall. Generalnie: patrz info o "American Beauty" - te same plusy a może nawet jeszcze więcej.
"El Mariachi" i "Desperado" reż. Robert Rodriguez (wydanie podwójne)
Obowiązkowa lektura dla wszystkich niezależnych filmowców. Dużo o montażu, zdjęciach i sztuczkach z gatunku "jak zrobić, żeby film wyglądał na droższy niż był w rzeczywistości".
Komentarze audio, 10 minutowa szkoła filmowania i filmik "Anatomia strzelaniny" pokazujący jak powstawał "video-storyboard" kręcony ręczną kamerą video. Pomocne przy układaniu choreografii strzelaniny. Inspirujące.
"Francuski Łącznik" reż. Wiliam Friedkin (wydanie 1xDVD)
komentarze audio reżysera oraz aktorów. Niestety nie miałem dwupłytowego wydania ale jednopłytowe jest ciekawe. Dużo reżyserskich informacji.
"King Kong" reż. Peter Jackson (wydanie 2DVD)
sporo postprodukcyjnych smaczków zwłaszcza dla miłośników scenografii i modelarstwa.
"Martwe Zło 2" reż. Sam Raimi
Niski budżet, efekty specjalne, sama radość. Dodatki skromne (jeden film dokumentalny) ale inspirujące.
"Metropolis" reż. Fritz Lang
znalezione w koszu z DVD za jedyne 19,99zł ! Całkiem ciekawy i długi dokument (trochę o efektach specjalnych) i komentarz specjalisty.
"Ojciec chrzestny" reż. Francis Ford Coppola (wydanie 5xDVD)
Najsłynniejsza gangsterska saga rodzinna doczekała się stosownego swej randze wydania DVD. Na 2 płytach znajdziemy dokumenty o realizacji, analizy krytyczne opisujące wpływ trylogii na popkulturę a na 3 płytach z filmami oczywiście komentarze reżysera.
"Pogromcy Duchów" reż. Ivan Reitman
komentarz reżysera i aktorów, dokument o realizacji, porównania storyboardu... sporo ciekawostek dla miłośników efektów
"Pojedynek na Szosie" reż. Steven Spielberg
Spielberg opowiada o realizacji - sporo istotnych informacji dla operatorów a i dla montażystów coś się znajdzie (dźwięk!)
"Polowanie na "Czerwony Październik" reż. John McTiernan
Czołowy hollywoodzki remiecha komentuje nie szczędząc ciekawostek nt. reżyserii i rozwiązań dramaturgicznych. Do tego krótki dokument o realizacji filmu uświadamiający nam w jakim kontekście historycznym powstał. Plus coś o efektach specjalnych: sceny podwodne bez wody, jedne z pierwszych ingerencji cyfrowych w obraz
"Predator" reż. John McTiernan
komentarz audio reżysera sporo mówi o kulisach produkcji ale najlepszy cymes to komentarz tekstowy z wypowiedziami autorów zdjęć, efektów, scenarzysty i montażysty omawiających rózne estetyczne aspekty. Do tego oczywiście druga płyta wypchana wywiadami, zdjęciami i innymi smakowitymi informacjami.
"RoboCop" reż. Paul Verhoeven
Kolejne wydanie obowiązkowe dla reżyserów. Sporo informacji o budowaniu postaci i świata czyli jak z materiału na film B-klasy zrobić kino akcji o zacięciu społecznym. Filmy dokumentalne a przede wszystkim charyzmatyczny komentarz reżysera.
"Ronin" reż. John Frankenheimer
Komentarz reżysera naprawdę wciągający i zdradzający przeróżne sztuczki realizacyjne, znaczenia oraz dokument "Filming in the fast lane" o realizacji sekwencji pościgów. Sama przyjemność słuchać rzemieślnika tej klasy. Dla reżyserów zwłaszcza pożyteczny.
"Sin City" reż. Robert Rodriguez (wydanie 3xDVD)
Jak to u Rodrigueza, tym razem z naciskiem na efekty specjalne i plastykę.
Dla głodnych przepis na tacos a także tragiczne wywiady z aktorami robione przez polską ekipę i najbrzydsze menu jakie widziałem.
"Star Wars Trilogy" (4xDVD)
Film dokumentalny pozostawiający lekkie poczucie niedosytu, który zaspokajają komentarze Lucasa, Carrie Fisher reprezentującej aktorów, Bena Burta - mistrza efektów dźwiękowych, Denisa Murena nadzorującego efekty specjalne. Jednak najlepiej wypada nieżyjący już Irwin Kershner komentujący "Imperium...", prawdziwy erudyta. Jego komentarz to wspaniała lekcja reżyserii.
"Taksówkarz" reż. Martin Scorsese
niezły making of: dużo o postaciach i stronie technicznej (szkoda, że nie ma napisów angielskich bo Scorsese strasznie szybko mówi). Do tego kompletny scenariusz do którego można w każdej chwili przełączyć się podczas oglądania filmu i porównać efekt końcowy z tym co powstało na papierze.
Na rynku jest też edycja specjalna z komentarzem audio ale jeszcze jej nie nabyłem.
"Terminator" reż. James Cameron (2xDVD)
Kopalnia wiedzy dla filmowców z ograniczonym budżetem. Co prawda definicja niskiego budżetu jest inna w Polsce a inna w USA a jeszcze inna w świecie niezależnych czy amatorów niemniej warto oglądać i słuchać uważnie. Ten film to arcydzieło partyzanckiego stylu produkcyjnego. Do tego materiały o muzyce i efektach specjalnych.
"Terminator 2" reż. James Cameron (2xDVD)
"T2" to już nieco inna bajka niż "T1" ale nadal świetny film i do tego bogate dodatki pokazujące od kuchni przełomowy moment w dziejach efektów specjalnych.
"Van Helsing" reż. Stephen Sommers
Film może niezbyt mądry (typowe kino rozrywkowe) ale wydanie napradę bogate w dodatki, komentarze. Głównie dla fanów efektów specjalnych i scenografii.
